رفلاکس در نوزادان زمانی رخ می دهد که نوزاد بعد از مدت زمان کوتاهی که تغذیه کرده است، تمام محتوای معده را بالا بیاورد. این حالت برگردانده شدن غذا که با عنوان رفلاکس در نوزادان شناخته می شود معمولا با بزرگتر شدن نوزاد برطرف می شود و بهبود می باید. اما در حالی که این عمل غیر طبیعی باید و این حالت در نوزاد ممتد باشد و بعد از 18 ماهگی هم همچنان ادامه داشته باشد، نیاز است که متخصص کودکان مراجعه شود.
ما در این مطلب از سری مقالات به معرفی کامل این بیماری از علل تا علاءم، همچنین درمان آن پرداخته ایم. اگر شما هم نوزاد در خانه دارید حتما برای مشاوره آنلاین با یکی از متخصصان کودک اپلیکیشن را نصب کنید و در هر زمان که خواستید از مشاوره پزشک بهره ببرید. چرا که در موارد بسیار نادر، رفلاکس در نوزادان می تواند نشانه ای از مشکلات حادتر مانند رفلاکس معده به مری، آلرژی یا انسداد باشد که در این زمان مراجعه به یک متخصص کودک امری بسیار ضروری محسوب می شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر همراه ما باشید و به خواندن این مطلب ادامه دهید.
رفلاکس نوزاد چیست
در ابتدا به معرفی کامل این موضوع که رفلاکس نوزاد چیست می پردازیم و سپس موادر دیگر مربوط به بیماری را بررسی می کنیم. همانگونه که می دانید لوله ای که مواد غذایی را از دهان به معده منتقل می کند مری نام دارد. اگر نوزادی به رفلاکس معده مبتلا باشد یعنی محتوای معده آن به داخل مری بازگشته و از دهان خارج می شود. در واقع اگر نوزادان بیشتر 12 تا 14 ماه درگیر این بیماری باشند نزا به درمان فوری دارند چرا که به بیماری (GERD) مبتلا شده اند.
این بیماری در نوزادان بسیار شایع است و تقریبا در نیمی از نوزادان در 3 ماه اول زندگی شان روزانه و بارها رفلاکس معده رخ می دهد. اما این بیماری ممکن است با شروع غذاهای کمکی نوزاد بهبود پیدا کند و برطرف شود.
نوزادانی که به رفلاکس دارند یعنی عظله اسفنکتر پایین مری آنها به طور کامل شکل نگرفته و به درستی بسته نمی شود. این ماهیچه به عنوان یک دریچه بین مری و معده عمل می کند و زمانی که کودک غذا می خورد این عضله شل می شود تا غذا از مری به معده نوزاد برود. اگر این دریچه کارش را به درستی انجام ندهد باعث می شود تا محتویات معده کودک به مری بازگردد و از دهان نوزاد خارج شود. در حالت عادی این دریچه باید بسته باشد تا بتواند از بازگشت غذا به مری و دهان نوزاد جلوگیری کند.
انواع ریفلاکس
انواع رفلاکس در نوزادان
همانگونه که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم این بیماری از رایج ترین بیماری های مربوط به نوزادان بوده و رفلاکس در نوزادان معمولا در هفته دوم و یا سوم آنها شروع می شود. رفلاکس در ماه های چهارم تا پنجم به اوج می رسد و در حالت عادی در بین ماه های نهم تا دوازدهم نوزاد برطرف می شود. نوزادان با داشتن این شرایط شری که تغذیه می کنند را استفذاغ می کنند که این حالت می تواند در زمان تغذیه آنها و حتی بعد از آن اتفاق بیافتد.
نگران نباشید چون رفلاکس نوزاد عادی و بسیار طبیعی است و معمولا تا دو ماه اول زندگی آنها شروع می شود.دقت داشته باشید که نوزادانی که آب دهان خود را بیرون می ریزند به راحتی به بیماری رفلاکس معده دچار می شوند.
عوامل رفلاکس در نوزادان
رفلاکس نوزاد به عوامل متعددی بستگی ارد که البته تمامی عوامل به یکدیگر مرتبط هستند. در نوزادان، حلقه عضلانی بین مری و معده و دریچه تحتانی مری، کاملا مرطوب نشده است و به همین دلیل اجازه می‌دهد که محتوای معده در مسیر برگشت جریان پیدا کند. نوزادانی که طاق باز می خوابند بیشتر به رفلاکس مبتلا می شوند و چون رژیم غذایی آنها مایع است همین نکته هم رفلاکس در آنها را تشدید می کند. رفلاکس معمولا بعد از غذا خوردن آنها رخ می دهد اما می تواند بعد از سرفه و گریه نوزاد هم اتفاق بیفتد.
اوج رفلاکس نوزادان
علت رفلاکس در نوزادان
از دیگر عواملی که باعث رفلاکس در نوزادان می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب معده و روده آلرژیک یعنی عدم تحمل ماده ای در غذا مانند وجود پروتئین گاوی در شیر
- تحریک و دچار آسیب می کند
- انسداد که به معنای گرفتگی یا باریک شدن مری و یا مسدود شدن مسیر بین معده و روده کوچک است
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک که باعث می شود گلوی کودک ملتهب و برآمده شده و در نتیجه غذا خوردن دشوار شود.
علائم رفلاکس در نوزادان
از مهم ترین علائم و نشانه های رفلاکس در نوزادان می توان به برگردان غذا و استفراغ اشاره کرد. تا زمانی که کودک سالم و راضی باشد و به خوبی رشد کند، رفلاکس جای نگرانی ندارد و نوزاد شما این مشکل را پشت سر می گذارد. اما اگر نوزادی بد غذا باشد ممکن است که محتوای معده اسیدی شده و گلو و مری را تحریک کند؛ دقیقا همان چیزی که با رفلاکس اسید اتفاق میفتد.
علائمی که نشان می دهد نوزادتان احتمالا ریفلاکس دارد عبارتند از:
- بیرون تف کردن شیر در حین یا بعد از پایان شیرخوردن که ممکن است چندین نوبت در روز اتفاق بیافتد
- اشکالات در تغذیه نوزاد – مانند پس زدن غذا، عُق زدن یا حالت خفگی پیدا کردن
- سکسکه یا سرفه ی مداوم
- گریه ی بیش از اندازه یا فریاد زدن در حین تغذیه شدن
- عفونت های گوش مکرر
- دل درد و مشکل بلع کودک
- کم غذا خوردن یا امتناع از غذا خوردن
علائم رفلاکس پنهان در نوزادان
همانگونه که می دانید تقریبا یک پنجم نوزادان به ریفلاکس دچار هستند اما این بیماری نوع پنهان هم دارد که علائم آن باعث می شود تا علائم رفلاکس پنهان در نوزادان از دیگر علائم ها متمایز باشد.
علائم رفلاکس پنهان در نوزادان عبارتند از :
- مشکلات تنفسی مانند خس خس سینه، تنفس صدا دار، یا مکث در تنفس (آپنه تنفسی)
- عق زدن و تف کردن
- گرفتگی بینی
- سرفه مزمن
- مشکل در تنفس
- شرایط مزمن تنفسی مانند برونشیت و عفونت گوش
- مشکل در شیر دادن به نوزاد
- وزن گیری کم و یا لاغر شدن کودک
متاسفانه نوزادان مبتلا به ریفلاکس پنهان غذا را به بیرون از دهان پرتاب نمی کنند که همین موضوع می تواند تشخیص بیماری در آن ها را دشوار کند.
رفلاکس در نوزادان
روش تشخیص رفلاکس در نوزادان
تشخیص با توجه به علائم و آزمون فیزیکی صورت می پذیرد. اگر نوزاد شما سالم باشد و در رشد آن اختلالی وجود نداشته باشد نیازی به دادن برخی آزمایش ها وجود ندارد. چنانچه بیماری در نوزاد جدی باشد پزشک متخصص آزمایشات زیر را برای تشخیص درست درخواست می کند:
- اولتراسونیک که این تست برای تشخیص گرفتگی بین دریچه بین معده و روده کوچک استفاده می شود
- تست های آزمایشگاهی که در این تست خون و اوره به تشخیص و یا رد کردن دلایل احتمالی تکرار استفراغ و اضافه نکردن وزن کمک می کند.
- بررسی PH مری برای تعیین کج خلقی، بی نظمی های خواب و یا سایر علائمی که با رفلاکس اسید همراه استٰ که در این روش پزشک یک لوله باریک را از طریق بینی یا دهان کودک، به مری وارد می کند تا بتواند اسیدیته را رصد کند.
- مجموعه گوارش فوقانی که در این روش اگر پزشک به تنگی مری مشکوک باشد، عکسبرداری اشعه ایکساز قسمت فوقانی دستگاه گوارش توصیه می‌شود.
- اندوسکوپی فوقانی که در این روش پزشک برای تشخیص و یا حذف مشکلات احتمالی در مریٰ مانند باریک شدن (تنگی) و یا التهاب (ایزوفاِژیت) استفاده کرده و یک لوله مخصوص مجهز به لنز دوربین و چراغ را از طریق دهان فرزند شما وارد مری معده و قسمت ابتدایی روده کوچک می کند.
درمان قطعی رفلاکس معده نوزادان
اگر نوزاد شما به خوبی در حال وزن گرفتن است و بطور کلی خوب به نظر می رسد، نیازی به درمان ریفلاکس نیست. اگر نوزاد شما در سختی باشد یا ریفلاکس او به دلیل مشخص و شناخته شده ای ایجاد شده باشد درمان ها و توصیه های زیر به کار گرفته خواهد شد.
توصیه هایی برای تغذیه ی نوزاد
ماما یا پزشک ممکن است نحوه ی تغذیه نوزادتان را بررسی کند و تغییراتی را در شیوه ی تغذیه ی او به شما پیشنهاد نماید که به بهبود ریفلاکس نوزادتان کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- گرفتن آروغ نوزادتان بطور منظم پس از تغذیه او
- تغذیه ی مکرر نوزاد اما با مقادیر کمتر
- برای مدت کوتاهی بعد از تغذیه نوزاد را سرپا نگه دارید
- از شیرخشک های با فرمول غلیظ تر که احتمال کمتری برای بالا آوردنشان وجود دارد، استفاده کنید- این شیرها را بدون نسخه می توانید خریداری کنید اما تنها در صورتیکه توسط پزشک توصیه شده اند از آنها استفاده کنید.
اگر پزشک شما فکر می کند که نوزادتان ممکن است به شیر گاو آلرژی داشته باشد به شما توصیه خواهد کرد از فرمول های ویژه ی شیرخشک که حاوی شیرگاو نیستند، استفاده کنید.
داروها
نوزادانی که ریفلاکس دارند معمولا نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت اما گاهی اوقات اگر پزشک احساس کند که مشکل جدی است ممکن است داروهای زیر برای نوزادتان تجویز شود:
- آلژینات: این دارو یک لایه ی محافظ روی محتویات معده ایجاد کرده از حرکت آنها به سمت بالا و تحریک مری جلوگیری می نماید.
- مهارکننده های پمپ پروتونی و آنتاگونیست های گیرنده ی اچ 2 که سطح اسید را در معده کاهش می دهند لذا محتویات درون معده، مری را چندان تحریک نخواهند کرد.
اگر تغییر نحوه ی تغذیه ی نوزادتان موثر واقع نشود از آلژینات استفاده می شود. مهارکننده های پمپ پروتونی و آنتاگونیست های گیرنده ی اِچ-۲ زمانی تجویز می شوند که نوزاد شما در ناراحتی باشد یا از خوردن امتناع می کند.
جراحی
در تعداد کمی از نوزادان اغلب در نوزادانی با بیماری زمینه ای جدی مانند فلج مغزی برای درمان ریفلاکس معده به مری نیاز به عمل جراحی است تا حلقه ی عضلانی که در انتهای مری قرار دارد، تنگ شود. همچنین اگر انسداد یا تنگی در مری، معده یا روده ی کوچک وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
ریفلاکس نوزادان
درمان خانگی برای رفلاکس در نوزادان
- وعده های غذایی نوزادتان را بیشتر و مقدار هر وعده را کمتر کنید. اگر از شیشه شیر استفاده می کنید، به کودکتان مقدار کمتری از حالت معمول غذا بدهید و اگر نوزاد از شیر خودتان تغذیه می کند مدت زمان شیردهی را کوتاه کنید.
- حتما بعد از غذا زمانی را به آروغ زدن کودک اختصاص دهید چرا که آروغ زدن های متوالی در حین و بعد از غذا خوردن می تواند از افزایش هوا در معده کودک جلوگیری کند.
- کودک را به در زمان خواباندن پشت بخوابانید.
برای درمان خانگی برای رفلاکس در نوزادان فرمول غذایی آنها را سفت می کردند تا حالت ریفلاکس در آنها رخ ندهد. البته این روش بسیار قدیمی بوده و دیگر توصیه نمی شود. سفت کردن فرمول غذایی، کالری غیر ضروری اضافی وارد رژیم غذایی کودک می کند و ممکن است منجر به خفگی، انسداد و یا سایر مشکلات در حین تغذیه گردد. به همین دلیل سفت کردن شیر مادر موثر نیست چرا که آنزیم های شیر مادر منجر به شکسته شدن نشاسته شیر شده و موجب رقیق شدن شیر می گردند.
رفلاکس در نوزادان معمولا دلیل جدی برای نگرانی ندارد اما در صورتی که پس از ۱۸ ماهگی رفلاکس کودک شما ادامه داشته باشد، یا علائم غیرعادی مشاهده شود، توصیه می شود که هر چه سریع تر با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید و یا در خانه با یکی از متخصصان کودک مشاوره آنلاین داشته باشید.
برای درمان خانگی تغییرات شیوه زندگی مانند رعایت رژیم غذایی و استفاده از غذاهای خانگی، عدم استفاده از غذاهای آماده کودک، علاوه بر تامین سلامت نوزاد ، باعث کاهش علامت های رفلاکس در نوزاد می شود.
همچنین ماساژ کودکان با روغن های مخصوص کودک یا روغن های خانگی مانند روغن زیتون و روغن نارگیل در بهبود علائم و علائم گوارشی آنها تاثیر بسزایی دارد.
قرار دادن سر نوزاد در ماه های اول تولد با زاویه ۳۰ درجه هنگام خواب هم باعث کاهش علائم می شود به همین دلیل شما می توانید با قرار دادن یک بالش نازک زیر سر شیرخوار به بهبودی رفلاکس نوزاد کمک کنید و علائم آن را کاهش دهید.